Birol BOZKURT
Döviz Korumalı Mevduat (KKM) Hesaplarının büyüklüğü 111 milyar doları aştı. KKM’de vade getirileri 15 Mayıs’tan itibaren yoğunlaştı. Banka kaynakları, hesapların yüzde 25’inin dövizde kaldığını ve KKM’ye girişte yavaşlama olduğunu söylüyor. Ayrıca bazı bankaların döviz mevduat faiz oranlarını yüzde 3,5’a yükselttiği öğrenildi. Bankacılar bunun temel sebebinin nakit döviz talebindeki artış olduğuna dikkat çekerken, Merkez Bankası yıl sonuna kadar dövizden TL’ye geçiş için ek bir amaç getirdi.
Son günlerde banka şubelerinin yoğunluğu arttı. Merkez Bankası, KKM hesaplarında vade sonunda döviz getirisinde kalan kişi sayısının yüzde 25’e çıkması üzerine harekete geçti. Merkez Bankası, bankaların yılın geri kalanında uygulamak zorunda kalacakları ek dövizden TL’ye dönüştürme hedefleri belirledi.
Bankalar, gerçek kişiler için yabancı para biriminden TL’ye çevirimde %10’un altında ek çevrim yaparsa, eksik fiyat kadar menkul kıymeti bloke edecek. Bankalar, 26 Mayıs hesaplama tarihinden itibaren, gerçek kişiler için yabancı paranın TL’ye çevriminde %10’un altında ek çevrim yapmaları halinde eksik fiyata eşit menkul kıymetleri bloke edecek.
Bu kapsamda, 28 Temmuz hesaplama tarihi itibarıyla %30’un altına düşen bankalar için ek çevrim oranının paydasında yer alan mevduat ve katılım fonu tutarının %10’u belirtilen amaca ulaşılıncaya kadar bloke edilecektir.
Bankalar yabancı para mevduat faizlerini artırdı
Konuyla ilgili konuştuğumuz banka kaynakları, KKM getirilerindeki yenileme oranlarının yüzde 75’te kaldığına, kalan yüzde 25’in ise döviz cinsinden kaldığına dikkat çekiyor. Bazı bankalar, müşterilerin nakit döviz talebini engellemek amacıyla döviz mevduat faiz oranlarını hızla artırmaya başladıklarını söylerken, bazı bankalar da faiz oranının yüzde 3,5’a çıktığını söyledi.
TL mevduata faiz artıyor
Birçok banka Türk lirası mevduat faiz oranlarını yüzde 40’a yaklaştırdı. Bankacılık kaynaklarına göre seçimlerin ikinci turda geçmesinin ardından bankalar nakdi kredilerde indirim kararı aldı. Öte yandan likiditeyi artırmak isteyen bankaların TL mevduat toplamaya odaklandığını ve burada faiz oranlarının yüzde 40’ı baz aldığını söylüyor.
Kurtta Mısır modeline sadık mı kalacağız?
Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp, BBC Türkçe’deki yazısında, kur üzerindeki baskının döviz arzını artırması ve döviz talebini düşürmesi gerektiğini söylüyor. Demiralp, ikili kur sisteminde Mısır örneğine dikkat çekiyor. Demiralp, 2024 yerel seçimleri öncesi büyüme odaklı politikalardan vazgeçilmediği takdirde kur üzerindeki baskılar devam edecek. Bu baskıları hafifletmek için Mısır örneğine benzer bir biçimde mevcut sermaye kontrollerinin dozu artırılabilir. Bu sıkılaştırma piyasalarda paniğe yol açmadan yapılabilirse ekonomik büyüme yavaşlasa da bir süre daha sürdürülebilir. İkili kur sisteminin hakim olduğu ve serbest piyasa ile resmi kur arasındaki farkın yüzde 20’ye çıktığı Mısır’da, mevcut kıt döviz en temel ihtiyaçlar için kullanılıyor ve hanehalkının döviz talebi büyük ölçüde sonlandırılmış. Böyle bir uygulamanın benimsenmesi durumunda Mısır örneğinde olduğu gibi döviz yetersizliği nedeniyle uluslararası seyahatlerin kısıtlanması veya ithalat tüketiminin kısıtlanması gibi doğrudan günlük hayata yansıyacak sonuçlar doğabilir.
Mevduat ve KKM faizi borsayı etkileyebilir
KKM’ye olan ilginin bir süre daha devam etmesini beklediklerini belirten Deniz Yatırım Strateji ve Araştırma Birim Müdürü Orkun Gödek, “2022 yılında BIST, rallinin temelini oluşturan alternatifsiz tema üzerinden geçti. Yılın son bölümüyle birlikte faiz oranlarının artmaya başlaması ve 2023 yılında yapılan düzenleme değişiklikleri yatırımcıların portföylerdeki pay oranlarının düşmesine neden oldu. Muhtemelen önümüzdeki 3-6 ayda KKM’ye olan ilgi yüksek kalmaya devam edecek ve mevduat faizleri bu durumu destekleyecektir. BIST’in bu durumdan olumsuz etkilenme riski, yeni yatırımcılar ve likidite girişleri olmaksızın devam etmektedir. Ancak yine de orta-uzun vadede portföylerde pay olması gerektiğini düşünüyoruz.”
